Jak odróżnić szczęście od dobrostanu – i nie wpaść w pułapkę maksymalizmu?

12 sierpnia 2024

Czy eksponowany w naszej kulturze oraz mediach masowych model szczęścia, oparty na osiąganiu kolejnych celów i przekraczaniu barier, sprzyja naszemu poczuciu dobrostanu? Ekspertki dr Joanna Wojsiat i psycholożka Marta Niedźwiecka tłumaczą, jak biologiczne podstawy szczęścia oraz kulturowe pułapki maksymalizmu wpływają na nasze codzienne życie – oraz wyjaśniają, dlaczego trwały dobrostan jest korzystniejszy niż krótkotrwałe uczucie radości.

Dążenie do szczęścia jest w psychologii pozytywnej określane jako jeden z głównych celów, stawianych sobie przez większość ludzi. Poszukując dróg do jego osiągnięcia, często podejmujemy działania, które przynoszą efekt odwrotny od zamierzonego, rodząc frustrację i wprowadzając w zły nastrój. Stereotypowo dawanie z siebie 100% i przekraczanie kolejnych granic uznawane jest za klucz do sukcesu i spełnienia zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Jak podkreślają eksperci z czasem jednak taki tryb życia może odbijać się odbija się na zdrowiu psychicznym i fizycznym. Badania dowodzą, że narzucana przez kulturę presja sukcesu prowadzi najczęściej do wypalenia^[1]. Dziś temat kultu zajętości, czy inaczej mówiąc maksymalizmu, jest coraz chętniej podejmowany w przestrzeni publicznej. Świadczy o tym choćby duże zainteresowanie krótkometrażowym filmem Taco Hemingwaya, w którym artysta zwraca uwagę na pułapkę motywacyjnych przekazów, które nakazują nieustanną optymalizację naszych działań i stałe dążenie do sukcesu. Jeśli jednak nie jest to droga do szczęścia, to w jaki sposób możemy zadbać o satysfakcjonujące życie?

Pułapka maksymalizmu

Gonimy za obiecanym modelem szczęścia, stawiając sobie kolejne cele i wymagając od siebie coraz więcej – jednak według specjalistów od zdrowia psychicznego jest on ślepą uliczką. Psycholożka Marta Niedźwiecka w podcaście “Odgruzować Dobrostan” zrealizowanym przez markę MultiLife zwraca uwagę na to, jak ten utarty schemat kieruje naszym życiem.

– Mamy kulturowo uzgodniony model szczęścia, w którym wzrastamy, a który jest opowiadany wieloma mediami: serialami, filmami, muzyką, magazynami mody. Jednak w naszej kulturze jest on całkiem wąski: opiera się na gratyfikacji polegającej na zarabianiu pieniędzy, byciu znaną i osiągającą sukcesu osobą, posiadaniu sprecyzowanego rodzaju wyglądu i stylu życia. Inwestujemy w te rzeczy, ponieważ kultura mówi nam, że podążanie za nimi prowadzi do pełni szczęścia – komentuje psycholożka.

W podcaście neurobiolożka - dr Joanna Wojsiat - zauważa, że taka wizja szczęścia jest nieosiągalna – a generowanie dobrobytu nie równa się osiągnięciu dobrostanu. Popadnięcie w maksymalizm jest szczególnie niebezpieczne w środowisku zawodowym, w którym ludzie motywowani chęcią poszerzania stanu posiadania, awansu, czy osiągnięcia kolejnych celów skłonni są przekraczać bezpieczne granice swojego organizmu. W pogoni za szczęściem, zamiast osiągać trwałe zadowolenie, wpadamy w pułapkę, która prowadzi do stresu i wypalenia. Potwierdza to raport “Dobrostan Polek i Polaków” opracowany przez infuture.institute na zlecenie Benefit Systems, wskazując, że nie jest to model zachowania przynoszący wysoki dobrostan w życiu. 66% badanych zapytanych o elementy niezbędne do odczuwania dobrostanu na wysokim poziomie wskazało na umiejętność poprzestawania na niezbędnych dobrach – hedonistyczne podążanie za przyjemnościami wybrało pozostałe 34%.

Biologia szczęścia – czy zawsze możemy odczuwać radość?

W zrozumieniu nieuchwytności szczęścia obiecanego przez maksymalistyczne podejście do życia ważne jest spojrzenie na to pojęcie od strony czysto naukowej. Szczęście ma swoje biologiczne podłoże w gospodarce serotoninowej i dopaminowej naszego mózgu. Jest uczuciem chwilowym, krótkotrwałym, motywującym nas do działania, ale jego stałe utrzymywanie jest niemożliwe.

– Poczucie szczęścia większości z nas kojarzy się z zupą biochemiczną, wybuchem endorfin i serotoniny, poczuciem zarówno spokoju, jak i euforii. Nie zawsze związane jest z dopaminą powodującą chęć do robienia więcej. Szczęście z perspektywy biologii jawi się jako coś krótkotrwałego, mającego miejsce tu i teraz – wyjaśnia dr Joanna Wojsiat. Marta Niedźwiecka zauważa z kolei, że nadmiar silnych bodźców prowadzi do deregulacji i pożądania coraz więcej – organizm potrzebuje więc od nich przerwy, aby utrzymać stan równowagi. Zrozumienie tych podstaw może pomóc w realistycznym podejściu do własnych oczekiwań dotyczących szczęścia.

Dobrostan – czyli sposób na komfort, spokój i zdrowie

Tam, gdzie kończą się chwilowe wybuchy radości, dobre samopoczucie zależne jest od innego pojęcia, jakim jest dobrostan. Dr Wojsiat opisuje go jako stan, w którym człowiek stale wraca do swojej równowagi psychofizycznej i neurochemicznej. W odróżnieniu od chwilowego poczucia szczęścia, jest on trwały, rozciągnięty w czasie i uwzględnia szeroki zakres aspektów życia, które wpływają na nasze samopoczucie. Pojęcie obejmuje trzy podstawowe i najważniejsze obszary wymagające naszej uwagi: zdrowie fizyczne, takie jak regularna aktywność fizyczna, zdrowe odżywianie i odpowiednia ilość snu.

Poza nimi istnieją jeszcze inne obszary znacząco wpływające na odczuwanie dobrostanu: zdrowie psychiczne, wewnętrzny spokój, komfort życia, relacje z innymi i kontakt z naturą. Razem tworzą system naczyń połączonych i wzajemnie na siebie oddziałują – niewydolność jednego z nich może zaburzyć całe poczucie dobrostanu. Zachowanie równowagi między nimi prowadzi do większej satysfakcji życiowej i lepszego zdrowia ogólnego.

Rozsądny przepis na satysfakcję z życia

Osiągnięcie dobrostanu wymaga zrównoważonych działań opiekujących jego poszczególne obszary. Przykładowo, za komfort życia odpowiadać będą niezależność finansową, odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz poczucie równowagi i bezpieczeństwa. Na relacje z innymi składać się będą satysfakcjonujące kontakty społeczne i poczucie przynależności. Z kolei kontakt z naturą będzie wymagał zarówno zapewnienia dobrego wpływu przyrody na samopoczucie, jak i niwelowania wpływu dynamicznych zmian technologicznych, ekolęku i poczucia bezradności wobec zmian klimatycznych.

Należy jednak pamiętać, że nie każdy obszar dla każdej z osób będzie tak samo istotny – wynika to z indywidualnych preferencji i sytuacji, w której aktualnie się znajdujemy. Dlatego w dbaniu o wellbeing kluczowe jest rozpoznanie własnych potrzeb w poszczególnych obszarach dobrostanu. Takie podejście pozwoli skupić się na tych kwestiach, które w danym momencie wymagają większej uwagi i mają dla dobrostanu największe znaczenie. W ich określeniu niezwykle pomocne będzie badanie Wellbeing Score, opracowane przez infuture.institute we współpracy z Benefit Systems, z którego w formule indywidualnej można skorzystać bezpłatnie na stronie internetowej: https://zbadaj-dobrostan.multilife.com.pl. Po wypełnieniu badania każda osoba pozna zarówno poziom swojego dobrostanu w każdym z obszarów, a także otrzyma zestaw pomocnych rekomendacji opracowanych przez ekspertów.

Więcej na temat szczęścia i dobrostanu usłyszeć można w serii podcastów z ekspertami „Odgruzować dobrostan”: https://www.multilife.com.pl/odgruzowac-dobrostan

[1] “Multidimensional perfectionism and burnout: A meta-analysis”, Andrew P Hill, Thomas Curran, sierpień 2018

Benefit Systems działa na polskim rynku od ponad dwóch dekad i należy do liderów w dostarczaniu benefitów pozapłacowych, które wspierają dobrostan pracowników. Spółka jest twórcą Programu MultiSport, który umożliwia podejmowanie aktywności fizycznej w obiektach sportowych w całym kraju. W portfolio Benefit Systems jest także platforma kafeteryjna MyBenefit oraz program wellbeingowy MultiLife. Od kilku lat oferta sportowa Spółki jest rozwijana na rynkach zagranicznych, m.in. w Czechach, na Słowacji, w Bułgarii i w Chorwacji. Grupa Benefit Systems jest także operatorem klubów fitness (w Polsce odpowiada m.in. za sieci: Active Fitness Club, Fabryka Formy, FitFabric, Fitness Academy, Good Luck, Max-Gym, My Fitness Place, Saturn Fitness, StepONE, Total Fitness i Zdrofit). Ważnym obszarem działań Benefit Systems jest promowanie aktywnego stylu życia na każdym jego etapie, dlatego Spółka realizuje inicjatywy wspierające aktywność fizyczną dzieci, dorosłych oraz seniorów. Cele te realizowane są m.in. przez Fundację MultiSport. Od 2018 roku Benefit Systems jest częścią globalnej inicjatywy B Corp, zrzeszającej spółki działające i angażujące się w rozwiązywanie najważniejszych problemów społecznych. Więcej informacji o firmie można znaleźć na benefitsystems.pl.

Agnieszka Bemowska-Niewiarowska

Senior PR Specialist Benefit Systems

517 172 559