53 proc. polskich seniorów jest nieaktywnych fizycznie

Pomimo pozytywnych zmian w stylu życia Polaków i rosnącej aktywności fizycznej, jej poziom jest wciąż niewystarczający. Według raportu MultiSport Index 2019 tylko 64 proc. dorosłych Polaków podejmuje aktywność fizyczną (uwzględniającą czynności rekreacyjne, takie jak spacery czy jazda na rowerze w celach transportowych) minimum raz w miesiącu. Na drugim biegunie znajduje się 36 proc. Polaków, którzy nie podejmują żadnej aktywności fizycznej, w tym nawet zwykłych spacerów. Najgorzej sytuacja przedstawia się wśród osób w wieku powyżej 55. roku życia – aż 53 proc. z nich nie podjęło żadnej aktywności fizycznej w przeciągu ostatnich 6 miesięcy.

— Regularna aktywność fizyczna jest w każdym wieku niezbędna dla zachowania zdrowia i dobrej sprawności. Ruchu nie może brakować nawet osobom starszym i przewlekle chorym. Istnieje bardzo niewiele przeciwwskazań zdrowotnych do aktywności fizycznej i amatorskiego uprawiania sportu, a regularne ćwiczenia wpływają korzystnie na przebieg prawie wszystkich chorób przewlekłych. Silne dowody, pochodzące z wiarygodnych badań naukowych, wskazują że regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko przedwczesnej śmierci, spowalnia rozwój miażdżycy, redukuje ryzyko choroby wieńcowej oraz liczbę zdarzeń sercowo naczyniowych, zmniejsza ryzyko udaru mózgu, rozwoju nadciśnienia tętniczego, poprawia profil lipidowy, zwiększa wrażliwość na insulinę, zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 oraz zespołu metabolicznego. Regularny wysiłek fizyczny zmniejsza także ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, w tym tak istotnych, jak rak okrężnicy i rak piersi. Ruch stanowi prewencję nadwagi i otyłości. Nie tylko poprawia sylwetkę, ale zwiększa także gęstość kości, zapobiegając w ten sposób osteoporozie i złamaniom — podkreśla dr Ernest Kuchar, Specjalista medycyny sportowej, Kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.

Wraz z postępującym procesem starzenia się polskiego społeczeństwa rośnie potrzeba aktywizacji ruchowej osób starszych. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2018 r. mieszkaniec Polski miał przeciętnie blisko 41 lat. Rośnie również grupa osób w wieku 65 lat i więcej – ich udział w ogólnej populacji wyniósł w ubiegłym roku 17,5 proc. (dla porównania w 1990 r. osoby te stanowiły 10 proc. ludności). Obecnie indeks starości w Polsce wynosi 115, co oznacza, że na 100 dzieci w wieku 0-14 lat przypada 115 osób w wieku 65 lat i więcej.

W kontekście zdrowia i jakości życia seniorów coraz częściej słyszy się o zjawisku Healthy Ageing. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje zdrowe starzenie się jako „proces rozwijania i utrzymywania zdolności funkcjonalnej umożliwiającej dobre samopoczucie w starszym wieku” . W tym przypadku zdolność funkcjonalna rozumiana jest jako umiejętność wykonywania codziennych zadań i obowiązków w sposób bezpieczny i swobodny, bez nadmiernego wysiłku czy zmęczenia . Umiejętność tę w dużym stopniu rozwija regularnie podejmowana aktywność fizyczna, która nie tylko przeciwdziała ryzyku niepełnosprawności i wpływa korzystnie na sprawność psychofizyczną, ale stanowi też istotny element profilaktyki zdrowotnej. To szczególnie ważne, ponieważ WHO alarmuje, że brak aktywności jest czwartą przyczyną śmiertelności na świecie, zaraz za nadciśnieniem tętniczym, paleniem papierosów oraz podwyższonym poziomem glukozy we krwi i odpowiada za 3,2 miliona zgonów rocznie.

— Wśród wszystkich aktywnych fizycznie Polaków aż 43 proc. przyznaje, że najważniejszym motywatorem do podejmowania aktywności jest zdrowie. Co ciekawe, według badania MultiSport Index, dopiero po 30-tym roku życia zaczynamy traktować aktywność fizyczną jako środek do lepszej kondycji zdrowotnej. Przed trzydziestką bardziej liczy się dla nas wygląd i wysportowana sylwetka — dodaje Adam Radzki z Benefit Systems.

Wśród osób powyżej 55. roku życia w Polsce, największy wpływ na obecność aktywności lub jej brak w codziennym życiu, ma wykształcenie (39,6 proc.), postrzeganie społeczności lokalnej (23 proc.) oraz angażowanie seniorów w stałą grupę zainteresowań (18,2 proc.) – okazuje się, że przynależność do tego typu grup, nawet niezwiązanych z uprawianiem sportu, koreluje z aktywnością fizyczną danej osoby. Dla ogółu Polaków najsilniejszą determinantą aktywności jest wiek (29,9 proc.) – według badania, im osoba jest starsza, tym prawdopodobieństwo, że będzie mniej aktywna rośnie.

— W naszym społeczeństwie wciąż panuje błędne przekonanie, że sport to domena ludzi młodych. W Polsce aż 36 proc. osób powyżej 60. roku życia uważa, że wiek stanowi dla nich główną przeszkodę w rozpoczęciu aktywnego trybu życia. Tymczasem według zaleceń Światowej Organizacja Zdrowia seniorzy powinni w ciągu tygodnia podejmować 150 min aerobowego wysiłku fizycznego o umiarkowanym natężeniu lub 75 min aerobowej aktywności o dużej intensywności. Rekomendowane są również ćwiczenia wzmacniające mięśnie wykonywane przynajmniej 2 razy w tygodniu — komentuje Adam Radzki.

Jak przytacza w książce  psychiatra dr Anders Hansen „kiedy naukowcy przez ponad 20 lat obserwowali 20 tys. kobiet między 70. a 81. rokiem życia, okazało się, że u tych, które były aktywne fizycznie, pamięć pozostawała zdecydowanie lepsza niż u tych nieaktywnych. Ponadto koncentracja i percepcja były o wiele lepsze. Różnice w działaniu mózgów kobiet okazały się tak duże, że odpowiadały trzem latom starzenia się. Mózgi aktywnych kobiet były więc średnio trzy lata młodsze pod względem procesów myślowych, niż wskazywałby na to ich wiek biologiczny”. Warto dodać, że kobiety wcale nie ćwiczyły intensywnie – wystarczające okazało się zaledwie 20 minut spaceru każdego dnia. Ruch i dobra wydolność fizyczna poprawiają nie tylko zdrowie psychiczne i fizyczne, ale i jakość życia seniorów. Z kolei według dr Ernesta Kuchara, specjalisty medycyny sportowej, o 90 proc. zmniejszają one ryzyko demencji, poprawiają mikrostrukturę mózgu i pamięć osób starszych, co jest szczególnie ważne w obliczu zmian demograficznych i starzenia się polskiego społeczeństwa.

— Regularna aktywność fizyczna poprawia funkcje poznawcze oraz łagodzi objawy depresji wśród seniorów. Dzięki regularnemu uprawianiu ćwiczeń spowolnione zostają procesy degeneracji i zaniku mózgu związane z wiekiem. Osoby starsze bardziej aktywne fizycznie mają lepszą pamięć, łatwiej mogą się skupić, lepiej orientują się w otoczeniu, mają lepszy nastrój, przez co znacznie dłużej, czasami do końca życia są samodzielne — podkreśla dr Ernest Kuchar.

Jednym w wydarzeń promujących aktywność wśród starszych jest Parada Seniorów 2019, która już 24 sierpnia 2019 odbędzie się w Warszawie. Tego dnia Traktem Królewskim w kierunku Kampusu Głównego UW przejdą seniorzy z całej Polski, aby obalić stereotypy związane z wiekiem i udowodnić, że każdy może być aktywny. Podczas Pikniku nie zabraknie atrakcji zarówno dla aktywnych seniorów, jak i tych, którzy chcieliby zacząć przygodę z aktywnością fizyczną. W programie będą dostępne m.in. darmowe pomiary składu ciała wraz z konsultacjami zdrowotnymi w specjalnej strefie sportowo-edukacyjnej MultiSport Senior.

— Parada Seniorów Dojrzali Wspaniali to wielkie święto osób starszych, jedyne tak duże na świecie. Na ulice Warszawy wyjdzie ponad 10 tysięcy aktywnych seniorów, którzy zamanifestują swoją różnorodność. Parada utrwala pozytywny wizerunek rosnącej społeczności osób starszych, zachęca do aktywnego życia, odkłamuje szkodliwe stereotypy — mówi Przemysław Wiśniewski z Fundacji Zaczyn będącej organizatorem Parady Seniorów.

Według ekspertów organizm człowieka zaczyna starzeć się około 20-25 roku życia, a zmiany dotyczą wszystkich układów ciała – szczególnie odczuwalne w życiu codziennym są te zachodzące w układzie krążeniowo-oddechowym oraz mięśniowo-szkieletowym . Priorytetem staje się więc edukacja w zakresie aktywnego stylu życia już na jego wczesnych etapach – dla zdrowej przyszłości.